Vrienden, vrienden, en nog meer vrienden. Elizabeth Day ontdekte dat ze een overdosis vriendschappen had toen ze haar sociale kring eens kritisch onder de loep nam. Haar zelfreflectie wees uit dat ze verslaafd was aan vriendschappen. ‘Aardig gevonden worden door anderen was voor mij van levensbelang’, aldus de schrijfster.
Vrienden hebben is natuurlijk geweldig, toch? Gezelligheid troef, nooit een saai moment, een boost voor je zelfvertrouwen, want blijkbaar waardeert iedereen jouw gezelschap. En niet te vergeten, het is gezond, zoals deskundigen ons vertellen sinds de pandemie: sociaal isolement is schadelijk, zowel mentaal als fysiek. Als je lang wilt leven, moet je je vrienden koesteren.
Elizabeth Day, auteur en podcastmaker, houdt van haar vrienden. Ze voelt een sterke band met hen en leunt op hen voor steun en advies. Toen ze in maart 2020 tijdens de eerste lockdown plotseling van hen werd afgesneden, voelde ze zich ontregeld. Maar bij nader inzien in haar agenda ontdekte ze ook een ander, ongemakkelijk inzicht: ze had wel heel veel mensen in haar leven verzameld. Uitputtend veel. Ze accepteerde iedere uitnodiging, vulde haar dagen met afspraken, en leek het onderscheid tussen echte vrienden en kennissen te zijn verloren. Het leek wel alsof ze verslaafd was – verslaafd aan het hebben van vrienden. Ze moest van koers veranderen – maar hoe?
Wie is Elisabeth Day? De Britse auteur en journalist Elizabeth Day (1978) schreef vijf romans, waaronder de bestseller The party (vertaald als Het feest, 2017), en twee non-fictieboeken: How to fail (Durf te falen, 2019) en Friendaholic (2023).
In de podcast How to fail interviewt ze bekende mensen over hun drie grootste mislukkingen. Recente gasten waren onder meer Bernie Sanders, Margaret Atwood en meerdere Spice Girls. Met therapeut Emma Reed Turrell maakt ze daarnaast de podcast Best friend therapy, waarin onderwerpen als narcisme en jaloezie aan bod komen.
Days zelfonderzoek resulteerde in een vloeiend geschreven, toegankelijk boek: Friendaholic. Daarin laat ze ook anderen aan het woord over wat vriendschap voor hen precies betekent, van de tienjarige Wilkie tot een tachtigjarige gay activist. De oorsprong van Days oeverloze behoefte aan het maken van nieuwe connecties vindt ze in haar jeugd. Als Engelse leerling op een middelbare school in het getroebleerde Noord-Ierland van de jaren tachtig viel ze genadeloos buiten de groep. Haar volwassen leven mondde uit in een soort inhaalslag op de eenzaamheid van toen.
‘Aardig gevonden worden door anderen was voor mij van levensbelang’, licht Day toe in een videogesprek vanuit haar huis in Londen. ‘Of ik mezélf ook aardig vond, deed er minder toe. Ik kende mezelf niet. Daar bewees ik het idee van vriendschap geen dienst mee, want wat ik mensen te bieden had, was niet authentiek, niet helemaal eerlijk. En door al mijn sociale verplichtingen had ik ook niet de tijd om een stap terug te zetten en mezelf beter te leren begrijpen. Dat is een onderdeel van dit syndroom.’
Denkt u dat er risicofactoren zijn voor vriendschapsverslaving? Single zijn bijvoorbeeld, en geen gezin hebben? ‘In mijn geval speelde dat zeker mee, in de periode na de scheiding van mijn eerste man. Als je single bent, gaan mensen er vaak vanuit dat je zeeën van tijd hebt. Toen mijn vrienden kinderen kregen, werd ik voortdurend uitgenodigd om bij hen thuis te komen en dingen van de kinderen bij te wonen, terwijl ik wel degelijk een eigen leven had en misschien helemaal niet geconfronteerd wilde worden met andermans happy home. Het duurde lang voor ik dat patroon in de gaten kreeg. Vrouwen van onze generatie hebben doorgaans als kind geleerd om braaf en meegaand te zijn en anderen voor te laten gaan – en dat vergroot de kans dat je jezelf uitvlakt en al je grenzen overschrijdt om maar aan de eisen van je omgeving te kunnen voldoen. Ik heb tot nu toe alleen maar van vrouwen reacties van instemming en herkenning gekregen op dit boek – maar ik word vooral gevolgd door vrouwen, dus dat zegt niet alles.’
Hoe zit het met mannen? Is er een verschil? ‘We leven gelukkig in een tijd waarin strikte grenzen tussen genders vervagen, maar uit onderzoek is gebleken dat hetero cismannen tussen hun dertigste en hun vijftigste in hoog tempo vriendschappen verliezen. Ze hebben dan vaak een relatie en kinderen en missen de vaardigheid voor smalltalk, de kleine sociale interacties waar vrouwen goed in zijn – wat volgens mij ook sterk met maatschappelijke verwachtingen te maken heeft.’
‘Ik denk dat mannen zich vaak eenzamer voelen dan ze durven toegeven. Ik ken mannelijke friendaholics, in de zin dat ze niet alleen kunnen zijn. Ze gaan van feest naar feest, ze zoeken constant vermaak. Grote groepen en vluchtige relaties zijn gemakkelijk om in te schuilen zonder echt gekend te worden.’
‘Aan de andere kant: mijn echtgenoot heeft nauwelijks vrienden, en hij is daar helemaal tevreden mee. Hij heeft drie kinderen uit zijn eerste huwelijk, hij heeft een eigen bedrijf, en hij heeft een relatie met mij. Daarbuiten is er niet veel tijd over, en hij vindt het prima zo. Fascinerend, ik begrijp er niets van.’
Het hoofdstuk over ghosting was pijnlijk herkenbaar. U ontmoet Becca in de sportschool en raakt innig met haar bevriend, totdat ze u opeens weer uit haar leven wist. Het deed me terug
