In ons land vinden er jaarlijks 1.000 à 1.500 duiveluitdrijvingen plaats, volgens een peiling van Dag Allemaal. Het lijkt een scenario recht uit ‘The Exorcist’, maar in werkelijkheid verlopen deze gebeurtenissen een stuk minder spectaculair, vertellen verschillende exorcisten. Wat gebeurt er dan precies? Geloven ze in de duivel? En welke straffe anekdotes vertellen ze? “Een vrouw dacht dat de duivel in haar man was gevaren.”
Is het omdat onze wereld in tijden van oorlog zo begeesterd lijkt door het kwade dat de duivel weer veel aandacht in de pers krijgt? Het afgelopen jaar werden cinema’s overspoeld door films over exorcisme, al dan niet gebaseerd op waargebeurde feiten. De meeste maken momenteel furore op Netflix. ‘The Pope’s Exorcist’ speelt zich af in het Vaticaan en ‘Prey for the Devil’ heeft een vrouwelijke exorcist in de hoofdrol. ‘The Exorcist: Believer’ maakt deel uit van de succesvolle franchise die al sinds de jaren 70 loopt en is tegelijk het eerste deel van een trilogie, dat in 2025 een vervolg kent met ‘The Exorcist: Deceiver’.
Op het grote scherm is de duivel hot. Maar beantwoordt deze cinemahype ook aan wat er écht gebeurt in het dagelijkse leven? Blijkbaar wel. Anno 2024 heeft elk bisdom in Vlaanderen nog steeds een vaste exorcist in dienst. Wij spraken drie van hen: Michel T’Joen van het bisdom Oost-Vlaanderen, Wauthier de Mahieu voor West-Vlaanderen en Luc Vandamme van de abdij van Averbode. Aan werk ontbreekt het hen niet – de exorcisten kunnen de aanvragen amper bijhouden. Sommige jaren gebeuren daar meer dan duizend uitdrijvingen.
Wat wij doen is een beetje vergelijkbaar met wat een psycholoog doet, legt Michel T’Joen uit. “Wij raken de persoon niet aan, maar maken wel kruistekens over hem of haar en besprenkelen de vier hoeken van de kamer met wijwater om een beschermende ruimte te maken.”
Broeder Norbertijn Luc Vandamme, een broeder norbertijn in de abdij van Averbode, werd eind 2018 aangesteld als exorcist. Hij ontvangt nog steeds mensen met deze ‘problematiek’. Hij vertelt het verhaal van een vrouw die haar man ten kwade zag veranderen. “Ze dacht dat er boze geesten in haar huis zaten. Een eerdere bewoner had zich opgehangen op zolder en in de tuin, waar een zwarte kat rondzwierf, waren ooit twee kinderen begraven. Ze was zeker dat de duivel in haar man was gevaren.”
Gelooft hij dan zelf niet in de duivel? “Ik geloof in het bestaan van het kwaad, dat een zekere autonomie heeft. Het zit met andere woorden niet alleen in de mens, het kan er ook buiten bestaan én het heeft destructieve krachten. Mensen kunnen dat niet vatten en komen daarom met het beeld van de duivel zoals we dat kennen uit onze christelijke achtergrond.”