Daar is ‘ie weer, Black Friday, hét hoogtepunt van grenzeloos shoppen. Maar steeds meer merken en handelaars gaan de strijd aan tegen dit Amerikaanse kortingenfestijn, het symbool van overconsumptie. ‘Green Friday’ legt de focus op duurzaamheid en hergebruik, en staat al zes jaar sterk.
Black Friday, het uit Amerika overgewaaide kortingenfestijn op de vrijdag na Thanksgiving, verspreidt zich al enkele jaren als een virus over ons land. Deze koopjesdag overtreft moeiteloos andere illusoire shopmomenten zoals Cyber Week of Singles Day; iedereen wacht op de gigantische vrijdagdeals – zelfs de Sint en de Kerstman.
‘Hoe belangrijk ook, Black Friday blijft naast de kerstdagen en de start van de koopjesperiode een van de cruciale dagen voor handelaars in ons land,’ zegt Hans Cardyn van Comeos, de federatie voor handel en diensten. ‘Het markeert de onofficiële start van het eindejaarsseizoen.’
Dat betekent echter niet dat Black Friday het feest van de wegwerpcultuur moet zijn, voegt Cardyn toe. ‘Steeds meer handelaars en retailers hebben oog voor duurzaamheid, leggen de nadruk op kwaliteit, of bevorderen hergebruik. Ook voor ons als organisatie is de strijd tegen de wegwerpcultuur al jarenlang een van onze kernpunten. Maar het een sluit het ander niet uit.’
Uit een enquête onder 623 leden van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ), gepubliceerd in De Zondag, blijkt dat zeven op de tien handelaars niet meedoen aan Black Friday. ‘Onze handelaars zetten liever in op de soldenperiode aan het eind van het jaar om hun voorraad kwijt te raken en om omzet te genereren voor de nieuwe collectie’, klinkt het. ‘Ongeveer 57 procent van onze handelaars heeft nog meer dan 40 procent van hun voorraad liggen.’
‘Boycot Black Friday’ Klein maar dapper is ‘Green Friday’, de beweging die zich verzet tegen Black Friday. In 2017 ontstond de beweging in Frankrijk, onder leiding van enkele duurzame merken en ketens zoals Altermundi, Dream Act, Emmaüs, Ethiquable, REFER en de stad Parijs. Vandaag blijft Green Friday groeien. De initiatiefnemers willen de massaconsumptie aan de kaak stellen en consumenten herinneren aan hun verantwoordelijkheid bij het doen van aankopen. Doorgaans gebeurt dit symbolisch als een ‘tegenreactie’ op het koopjesfestijn, door op die dag iets te doen voor de planeet. Soms sluiten winkels zelfs hun (web)shop als teken van protest, doneren ze hun omzet aan een goed doel, of organiseren ze speciale acties.
‘Zeventig procent van de mensen associeert Black Friday met overmatig shoppen, overconsumptie en (te) verleidelijke kortingen,’ aldus de organisatie achter Green Friday bij de oprichting. ‘Meer dan de helft van de 1.608 ondervraagden geeft echter aan te willen profiteren van de gelegenheid om interessante koopjes te doen. Wat hoopgevend is: 27 procent van de respondenten zegt eigenlijk te willen deelnemen aan Green Friday, vooral jongeren en stadsbewoners. Maar er zijn ook mensen die het alternatief als een marketingstunt bestempelen, die meelift op de ecogolf.’
Op sociale media is, zoals vaak, de verontwaardiging over Black Friday groot. ‘De balans is doorgeslagen,’ luidt het, ‘we moeten stoppen met meegaan in die Amerikaanse toestanden, want uiteindelijk werken ze contraproductief.’ ‘Veel kortingen zijn misleidend, want ze zijn niet hoger dan in de rest van het jaar,’ is een ander veelgehoord argument. Er circuleren oproepen om bewust, duurzaam en lokaal te shoppen op vrijdag, of gewoon helemaal niet te winkelen.
Bossen planten Ook in ons land sluiten handelaars zich aan, zoals Oxfam, Les Petits Riens en Emmaüs. In de vestigingen van het Deense meubelbedrijf Sofacompany of de Zwitserse tassenmaker Freitag zullen geen stapel- of monsterkortingen te vinden zijn. Freitag sluit zelfs de online verkooppunten die dag. MUD Jeans, beddengoedfabrikant Yumeko, Druantia en Nourished, bekend van de verzorgingsproducten, passen ook voor de promodag.
Zelfs Dille & Kamille doet niet mee aan Black Friday, maar sluit op 24 november zelfs de deuren van álle winkels in Nederland, België en Duitsland, evenals de webshops. ‘Op deze dag gaan we naar buiten om te helpen met de aanplant van zestien voedselbossen in Nederland, in samenwerking met Stichting Voedselbosbouw Nederland. Of we helpen met beheerswerken in gebieden van Natuurpunt,’ meldt de keten.
Eurabo, verdeler van bouwmaterialen, steunt ook de ‘omgekeerde beweging’. ‘In plaats van extra kortingen te geven, schenken wij per klant die op Green Friday bestelt aan Natuurpunt het bedrag om 10 m² bos te realiseren. Voedingsbedrijf Damhert Nutrition lanceert op 24 november ‘Fair Friday’. Het bedrijf schenkt de winst van die dag aan de Diestse landbouwdierenrefuge Forrest & Friends.
Kledingmerk Xandres valt op: al voor de derde keer pakt Xandres uit met een actie, deze keer met de nadruk op herstel. Tot 22 november kun je in een van de Xandres-winkels oude kleding binnenbrengen om gratis te laten herstellen, op vrijdag brengt het merk al zijn medewerkers, familieleden en sympathisanten samen om met naald en draad aan.
