Het kerstfeest, met cadeaus, familiebijeenkomsten en feestmaaltijden, roept altijd vragen op over de oorsprong van deze tradities. Auteur Luk Machiels onthult de verrassende geschiedenis achter onze kerstgebruiken, beginnend met de betekenis van het woord ‘Kerstmis’. Het blijkt afgeleid van de Latijnse term ‘Christus-mis’, waarbij ‘mis’ verwijst naar ‘wegzending’. Dit zou symboliseren dat na een christelijke misviering mensen terugkeren naar de wereld om te leven volgens de leer van Jezus Christus.
Kerstmis, gevierd als de geboortedag van Jezus, heeft een onzekere oorsprong, aangezien zelfs de evangelisten geen exacte datum vermelden. De Romeinse keizer Constantinus de Grote zag echter potentieel in het christendom en maakte het in 325 tot staatsgodsdienst. Het christendom nam de plaats in van het oude Romeinse godendom, maar behield de traditionele sacrale feesten, zij het met christelijke thema’s.
De wortels van Kerstmis worden ook gevonden in de Keltisch-Germaanse tradities rond de winterzonnewende. Het Duitse woord voor Kerstmis, ‘Weihnachten’, verwijst naar de vroegere ‘twaalf heilige nachten’, die begonnen op 21 december en eindigden op 3 januari, ter ere van de Godinnelijke Drievuldigheid.
Kerstbomen en kerststronken vinden hun oorsprong in Germaanse gewoonten waarbij altijd groene takken werden gebruikt tijdens de winterfeesten. Versierde indoor-kerstbomen verschenen vanaf de 15e eeuw in Duitsland. De kerstboom kreeg geleidelijk acceptatie, eerst bij de rijken en later bij de armen.
Kerstversieringen, zoals glanzende ballen, symboliseren zowel heidense als christelijke elementen. De bekende piek op de kerstboom wijst naar de ster van Bethlehem. De traditie van het aansnijden van de kerststronk na het kersteten heeft zijn oorsprong in een heidense gewoonte om een echte boomstronk te verbranden tijdens de winterzonnewende voor geluk in het komende jaar.
Ten slotte benadrukt Machiels dat Kerstmis ook een familiefeest is, geworteld in de viering van de winterzonnewende, waarbij voorouders werden geëerd en geloofd werd in reïncarnatie, vergelijkbaar met de altijd aanwezige zon.
